9 MAYIS DÜNYA ÇÖLYAK GÜNÜ
Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan bireylerde buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan ve suda erimeyen gluten isimli proteine karşı duyarlılık sonucu gelişir. Genetik yatkınlık, özgül çevresel faktörlerle temas ve immünolojik mekanizmalar sonucu otoimmün bir enteropati gelişir. Hastalık temel olarak proksimal ince bağırsağı etkiler ancak farklı organ/sistem etkilenmeleri de söz konusudur. Hastalık diyete tahılların eklenmesinden sonra herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir.
Çölyak hastalığı her yaşta teşhis edilebilmekle birlikte teşhisi zor olan hastalıklardan biridir. Çünkü belirtiler çoğunlukla ilişkili bir başka hastalığı da düşündürmektedir. Örneğin erken osteoporoz, kansızlık, teşhis edilmemiş laktoz alerjisi gibi hastalıklarla benzer belirtiler gösterdiğinden karıştırılabilir. Çölyak hastalığının insan sağlığı üzerinde önem taşıyan birçok değişimlere neden olmasından dolayı doğru teşhisi önemlidir. Teşhis yöntemlerinden kan testleri serolojik özel testler (AGA, EMA) ile ön tanı konmakta ancak kesin tanı ince bağırsak biyopsisi ile konmaktadır.
Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu buğday, arpa, çavdar yulaf tahıllarında bulunan glutenden uzak sıkı bir diyettir.
Hastalığın sıklığı coğrafi farklılıklar göstermektedir. Sıklığın son 20 yılda artış göstermesi beslenme alışkanlıklarında değişikler dışında, hastalık konusunda farkındalığın artışı, antikor tarama testlerinin kolayca uygulanması ile atipik/sessiz olguların da tanınması ile ilişkili olabilir. Ülkemizde Çölyak hastalığı görülme sıklığı yüzde 1 ile binde 3 arasında değişmekte olup Türkiye’de 250 bin ile 750 bin arasında Çölyak hastası tahmin edilmekte iken ancak yüzde 10’nuna tanı konulduğu dikkate alındığında 25 bin ile 75 bin arasında tanı almış hasta beklenmektedir.
Bakanlığımız, STK’lar, üniversiteler ve özel sektör işbirliğinde Erişkin Bazı Metabolizma Hastalıkları (Tiroid, Osteoporoz, Gut) ve Çölyak Hastalığı Kontrol Programı 2018-2021 hazırlanmıştır.
Program kapsamında aşağıdaki çalışmalar yapılmıştır;
· Çölyak Hastalığı Öğretmenlere Yönelik Bilgilendirme Rehberi ve öğrenciler için broşür hazırlanmıştır.
· Kantinlerde çölyaklı öğrencilere yönelik hazırlanan yiyecek içecek standartları geliştirilmiştir.
· Çölyak hastalığında Aile Hekimlerine Yönelik Eğitim Modülü hazırlamıştır.
· Çölyak hastalığı hakkında https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenmehareket-anasayfa adresinden vatandaşlarımıza bilgilendirilme yapılmaktadır.
Ayrıca ilimizde de Şehzadeler ve Yunusemre ilçelerine bağlı okullarda görevli Rehber Öğretmenlerine yönelik okullarda "Çölyak tanısı almış öğrencilere yaklaşım" konusunda bilgi düzeyini ve farkındalığı arttırmak amacı ile Şehir Hastanesinde görevli Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Fatih SAYGILI tarafından bilgilendirme sunumu yapılmıştır.
İl Sağlık Müdürlüğü yemekhanesi mutfağında yaklaşık 30 çölyak hastası çocuğumuz ile birlikte ailelerinin de katıldığı, kesinlikle glutensiz malzemeler kullanılarak çocuklar tarafından pasta yapımı workshop etkinliği gerçekleştirilmiştir.
9 Mayıs Dünya Çölyak Günü, ülkemizde ve dünyada değişik etkinlikler ve farkındalık çalışmaları ile kutlanmaktadır.